In het jaar 1509
In dit jaar sterft de stadhouder Hendrick van Stolberg en is er een grote overstroming als de zeedijken breken.

De nieuwe stadhouder overlijdt

In 1509 is graaf Hendrick van Stolberg, stadhouder van Friesland, overleden in Keulen in het begin van januari. Hij was daar op bezoek bij hertog Georg. Hij was van plan terug te keren naar Friesland.

Graaf Hendrick werd diep betreurd door de Friezen, zowel geestelijken als leken, omdat hij Friesland met grote vrede en gerechtigheid bestuurde.

De volgende stadhouder in Friesland

In november rond de dag van Sint Maarten in het jaar 1509 kwam de oudste maarschalk van de hertog van Saksen in Friesland aan. Hij bracht Ewerwijn, graaf van Bentheim mee, die als stadhouder in Friesland zou dienen namens de prins van Saksen.

Dit was de derde stadhouder die namens de hertog van Saksen over Friesland regeerde, inclusief Oostergo, Westergo en Zevenwouden.

De grote overstroming in 1509

In datzelfde jaar, op 26 september, trof een hevige storm en wind Friesland zodanig dat de zeeweringen doorbraken. Het water overspoelde met zo'n kracht alle dijken dat men vreesde dat heel Friesland zou verdrinken.

Vele mensen en dieren verdronken, huizen dreven weg met mensen, honden en katten erop; kisten, schatkisten, bedden en andere bezittingen dreven talloos weg naar de woestenij, waardoor de schade aan mensen, huizen en dieren enorm was.

Tijdens deze storm stuurde Siuerd Aelwa zijn dienaren uit om zijn vee binnen te halen en kwam later zelf helpen. Terwijl ze probeerden het vee te redden, werden Siuerd en vier anderen overweldigd door het water en verdronken.

Dit was dezelfde Siuerd Aelwa (Aelue) die in 1500 bij het beleg in Franeker was, waar ik eerder over geschreven heb.

De feestdag van 26 september

De dag van de overstroming, 26 september, was een feestdag in Friesland. Op deze dag vieren de Friezen traditioneel de glorie van de Maagd Maria, een gebruik dat teruggaat tot 1345, toen graaf Willem van Holland met een grote legermacht bij Stavoren aanlandde om de Friezen te onderwerpen. Hij werd verslagen tussen 18 en 20 september. Uit dankbaarheid aan God en de Heilige Maagd voor de overwinning, besloten de Friezen deze dag jaarlijks te vieren, een traditie die in heel Friesland werd voortgezet.

Toen de hertog van Saksen Friesland onder zijn controle kreeg en zijn regenten hoorden dat de Friezen deze dag vierden omdat hun voorouders de graaf van Holland hadden verslagen, verboden ze deze viering. Maar na de ramp op dezelfde dag in Friesland, met nog veel meer ellende dan beschreven, klaagden de Friezen bij de heren van de vorst van Saksen dat ze de ramp hadden ondergaan omdat ze de dag niet hadden gevierd ter ere van God en Zijn gezegende moeder, zoals hun voorouders hadden ingesteld. Toen de heren dit hoorden, stonden ze toe dat iedereen die dat wilde de dag kon vieren zonder angst voor ongenade of straf van de heer.

Het herstel van de zeedijken

In 1510, op 20 januari, werden alle prelaten, edelen en gemachtigden uit verschillende delen opgeroepen naar Leeuwarden te komen om de zeedijken te herstellen, wat leidde tot zware belastingen voor het land.

Tijdens deze bijeenkomst werd besloten dat alle priesters zelf hun huizen moesten bouwen en onderhouden op eigen kosten.

De kroniek van Worp van Thabor

Deze tekst is gebaseerd op het vijfde boek van monnik, kroniekschrijver en tijdgenoot Worp van Thabor. Het boek beslaat de geschiedenis van Friesland van 1499 tot 1523.

Dit is de periode onder het bewind van de Saksische Hertogen en daarna het conflict tussen een groot deel van Friesland, Gelre en de keizer Karel V van Spanje.

Het boek van Worp van Thabor (in modern Nederlands).