In het jaar 1515
De hertog van Saksen heeft Friesland verlaten en Gelre heeft de macht in een groot deel van Friesland. Worp van Thabor geeft zijn visie op de gebeurtenissen.

Worp van Thabor legt uit wat er gebeurde in Friesland.

Voordat ik begin te schrijven over de gebeurtenissen die plaatsvonden in het jaar 1515 in Friesland, is het belangrijk om te weten dat Hertog George van Saksen, toen hij Friesland verliet met zijn zoon Hertog Hans op weg naar Meissen, nog steeds de machtigste en grootste deel van de Friese adel onder zijn controle had.

Deze adel had hun huizen en goederen verlaten omdat ze niet onder de Geldersen wilden vallen, en waren gevlucht naar Leeuwarden, Franeker, en Harlingen. Deze steden bleven loyaal aan de Hertog van Saksen, net zoals de gebieden rond deze steden, zoals Franekeradeel, Barradeel, en Menaldumadeel.

Deze adel, steden, en gebieden bleven de Hertog van Saksen steunen totdat hij zijn rechten over Friesland overdroeg aan Hertog Karel van Bourgondië in 1515, waarna ze hun eed aan hem opgaven.

Hoewel veel inwoners van deze gebieden in hart en nieren aan de kant van de Geldersen waren, durfden ze dat niet openlijk te tonen vanwege de angst voor de Saksische regenten in de genoemde steden.

Een uitleg over de verdere ontwikkelingen

Nadat in 1515 de adel en de gebieden vrijgesteld waren van hun eed aan de Hertog van Saksen, bleven ze trouw aan Hertog Karel van Bourgondië, Graaf van Vlaanderen, Holland, en Zeeland. Ze vochten met hem tegen de Geldersen en hun aanhangers in Friesland.

Daarentegen hadden de Geldersen controle over steden als Sneek, Bolsward, Sloten, Workum, en Stavoren, samen met de hele Zevenwouden, Gaasterland, Wymbritseradeel, Wonseradeel, Hennaarderadeel, Baarderadeel, Rauwerderhem. In Oostergo hadden ze Dokkum, beide Dantumadeel, Ferwerderadeel, Kollumerland, Achtkarspelen, en Idaarderadeel.

Al deze regio's kozen uiteindelijk de kant van de Geldersen en vochten met hen tegen de andere adellijke families, steden, en regio's tot 1522, toen de Graven van Meurs de Geldersen uit Sneek verdreven, waarna de macht van de Geldersen in Friesland geleidelijk afnam.

Grote Pier en zijn kapers

In het jaar 1515 begonnen de Gelderse Friezen met het bouwen van dubbele oorlogsschepen en pleegden ze rooftochten op de Zuiderzee, waarbij ze aanzienlijke buit maakten van hun vijanden, vooral de Hollanders en Oost-Friezen.

Ze vielen ook de Nederlandse eilanden zoals Texel, Wieringen, Vlieland aan en namen veel buit en gevangenen mee naar Sneek, waar de Gelderse hof en raad gevestigd waren.

Ze voeren ook met hun seinschepen naar Holland en plunderden daar de eilanden zoals Texel, Wieringen en Vlieland, en namen veel goederen mee en vingen veel mensen, die ze als gevangenen naar Sneek brachten, waar de Geldersen hun hof en raad hielden. De mensen die dit deden werden in die tijd 'kapers' genoemd en waren allemaal Friezen, onder leiding van Grote Pier. Grote Pier was een rijke, zelfstandige boer en van nature een goed en vredelievend man.

In het jaar 1515, op 29 januari, brandden huurlingen en burgers van Franeker's het dorp Kimswerd, inclusief de kerk en het huis van Grote Pier. Daarom werd Grote Pier radeloos en verzamelde 30 tot 40 dorpelingen van Kimswerd, Arum en Witmarsum en andere dorpen, die ook deels waren afgebrand door de Saksen, uit Franeker en Harlingen en hun aanhangers. Hun groep groeide wel naar wel zeshonderd man sterk.

Het verhaal van Grote Pier

Zeven jaren aan verwoestingen

Zo verbrandden, verdreven en beroofden de Friezen elkaar, waarbij de Gelderse Friezen tegen de andere Friezen streden, die eerst de kant van de Saksen kozen en later die van de Bourgondiërs. De heren aan beide kanten hielden de oorlog lang aan en lieten de Friezen elkaar vernietigen, in de hoop dat de Friezen uiteindelijk uit noodzaak zelf een heer zouden kiezen.

Er was een periode dat de hertog van Gelre troepen het land in stuurde die met zijn deel van Friesland het andere deel verwoestten, dat met de Saksen en Bourgondiërs hield; daarna stuurden de Bourgondiërs weer troepen naar hun vrienden en partij, die dan het andere deel van Friesland, dat met de Geldersen hield, verbrandden en vernietigden.

Dit over en weer verwoesten duurde wel 7 jaar, vanaf het jaar 1514 tot het jaar 1522, toen Sloten werd veroverd, zoals u later in dit boek zult horen.

De kroniek van Worp van Thabor

Deze tekst is gebaseerd op het vijfde boek van monnik, kroniekschrijver en tijdgenoot Worp van Thabor. Het boek beslaat de geschiedenis van Friesland van 1499 tot 1523.

Dit is de periode onder het bewind van de Saksische Hertogen en daarna het conflict tussen een groot deel van Friesland, Gelre en de keizer Karel V van Spanje.

Het boek van Worp van Thabor (in modern Nederlands).