Toen en Toen ..
Zoeken Het verhaal van Friesland

In het jaar 1514
Na zijn aankondigingen van nieuwe belastingen voor de edelen en landeigenaren in Friesland voor de strijd tegen Groningen vertrok hertog George van Saksen naar Groningen en begon de aanval.

De aanval op Groningen

Na het overleg in Leeuwarden reisde hertog George weer naar Groningen, maakte een kamp in het klooster in Selwerd en versterkte zijn positie verder ten opzichte van Groningen. Er waren dagelijks beschietingen die veel mensen het leven kostten.

In deze tijd viel de hertog het dorp Hogerkerk met geweld aan, doodde velen en nam 60 soldaten gevangen, die naar Leeuwarden werden gebracht en daar lange tijd gevangen zaten.

Friesland stad middeleeuwen

De aanval op het Stickhuis bij Wierdenburg

Nadat het Wierdenburg was ingenomen trok hertog Hendrik van Brunswijk, een bondgenoot van de Saksers, met al zijn macht naar het Stickhuis, waar veel mensen voor dood achterbleven.

Uiteindelijk namen ze het verdedigbare huis in met een list; op het huis lagen voornamelijk boeren uit het graafschap. De Brunswijkers namen alle boeren, vrouwen, en kinderen die daar waren, dreven hen voor hen uit op de wal van de gracht van het huis, en riepen toen naar het huis dat ze het moesten opgeven, anders zouden ze hun vrouwen en kinderen de gracht in drijven, eroverheen gaan en het huis bestormen. De kinderen en vrouwen schreeuwden en smeekten zo lang naar hun mannen en ouders, dat ze werden bewogen en gaven het huis op, waarbij ze hun leven en bezittingen mochten behouden.

Daarna veroverde de hertog ook het huis op Lingen en enkele andere adellijke huizen; daarna trok de hertog met veel macht naar het huis te Leerort en belegerde dat sterk.

Toen de graaf Edzard van Oost-Friesland het huis op Lingen en andere huizen had verloren, werd hij moedeloos en trok naar Aurich en bracht alle voorraden naar de stad, trok daarna naar Emden, en stuurde zijn kinderen met een deel van zijn goederen uit zijn land weg, ruimde zelf ook zijn land en trok naar Groningen.

De dood van hertog Hendrik van Brunswijk

Toen hertog Hendrik een tijdje voor het huis te Leerort had gelegen en zijn schansen dichter bij het huis wilde brengen, stond hij zelf bij de gravers en regelde alles naar zijn zin.

Toen werd er een kanonskogel vanuit het huis geschoten, die Hendrik van Brunswijk in het hoofd trof en hij was op slag dood, wat grote rouw en verdriet achterliet bij zijn zoon, de jonge hertog Hendrik, en zijn broer hertog Erich.

Zijn broer hertog Erich en zijn zoon hertog Hendrik stuurden het gebalsemde lichaam met grote eer naar zijn land terug naar zijn moeder en zijn hof.

Na de dood van Henrik van Brunswijk

Toen hertog Hendrik van Brunswijk zo in Oost-Friesland was neergeschoten, waren zijn heren en soldaten zeer ontdaan en trokken weg van het huis te Leerort, op aanwijzing van hertog George dat ze met al hun macht naar Groningen moesten komen.

Hertog George was erg bedroefd om de dood van hertog Hendrik, omdat hij zijn belangrijkste en trouwe strijder had verloren, en hij zelf was in vreemde landen, met grote lasten en kosten van de oorlog en wist ook dat veel Friezen hem niet gunstig gezind waren, vanwege de executies van de edelen in het jaar 1512.

Ook vanwege de zware belasting die de Friezen voor deze oorlog hadden betaald, hoewel hertog George deze zware belasting niet uit hebzucht of wreedheid van de Friezen eiste, maar uit noodzaak gedwongen was om zijn oorlog tegen de graaf en Groningen voort te zetten.

Graaf Edzard krijgt steun van hertog Karel van Gelre

Toen graaf Edzard hoorde dat hertog Hendrik van Brunswijk was neergeschoten, kreeg hij weer moed en hoopte zijn land te behouden, dat hij eerder bijna verloren had gegeven.

Hij vertrok zonder uitstel uit Groningen naar Zutphen om bij hertog Karel van Gelre ruiters en soldaten te vragen, en hij kreeg van de hertog duizend ruiters en keerde daarmee weer terug naar Groningen.

De kroniek van Worp van Thabor

Deze tekst is gebaseerd op het vijfde boek van monnik, kroniekschrijver en tijdgenoot Worp van Thabor. Het boek beslaat de geschiedenis van Friesland van 1499 tot 1523.

Dit is de periode onder het bewind van de Saksische Hertogen en daarna het conflict tussen een groot deel van Friesland, Gelre en de keizer Karel V van Spanje.

Het boek van Worp van Thabor (in modern Nederlands).