Merck Syrcksen (± 1475 - ± 1524)
Hilcke (1480-1524)
Merck Syrcks is rond 1475 geboren. Hij is waarschijnlijk de zoon van Syrck Mercks, die in 1494 één van de leiders van de Zevenwouden bij het beleg van Sloten was. Merck bezat een boerderij met land in het dorp Rotserhaule. Hij was getrouwd met Hilcke en had twee dochters.
- Sybrich in 1505
- Een dochter van wie de naam niet bekend is in 1520.
In documten uit deze tijd wordt hij vanwege zijn grote postuur groete Merck „Sirkx, in Schoeterlandt genoemd.
In 1505 wordt hij met zijn broer genoemd op de lijst met edelen in de Zevenwouden die trouw beloofden aan de hertog van Saksen. Hij vocht later met de Friezen uit Zevenwouden tegen de Saksen en de Bourgondiers.In 1514 en 1515 is hij grietman (een soort burgemeester) voor Schoterland en de Stellingwerfen voor de Geldersen. De Saksen hadden een eigen grietman aangesteld.
Merck Syrcks wordt in de Kroniek van Worp van Thabor genoemd als de aanvoerder van de Zevenwouden die bij Oldeklooster bij Bolward in december 1514 de Zwarte Hoop (de huurlingen van de hertog van Saksen) verdreef.
In januari 1515 is Merck Syrcks de leider van de boeren uit Zevenwouden die de meer dan 500 aanvallers uit Leeuwarden rond het Uniahuis in Wirdum weet te verjagen en de belegerden waaronder de leiders Jancke Douwema, Jancke Oenema, Jouw Jousma en Sicke Douwes daarmee te ontzetten.
Merck Syrks (Myrck Syrckz) trekt op naar Oldeklooster
(Worp van Thabor deel V, blz 132)
De redding van Geldersen in het Uniahuis in Wirdum.
In 1521 was Frederik van Roorda grietman van Schoterland voor Gelderen. Frederik Roorda is in dat jaar daarvoor opgepakt door de Bourgondiërs bij het verdedigen van Lemmer. Waarschijnlijk was Merck Syrcks toen nog wel grietman van Stellingwerf.
Met Frederik van Roorda is het nog wel goed afgelopen. In 1545 was hij één van de staatslieden die een resolutie ter bescherming van de privileges en voorrechten van het land ondertekende.
Na 1524, dus na de overwinning van Karel V, is niets meer van Merck en zijn vrouw Hilcke terug te vinden. Zijn dochter Sybrich trouwt in 1530 maar haar ouders worden niet meer genoemd.
In de jaren rond 1524 was er veel onrust in Zuidwest Friesland. De strijd van de Geldersen was verloren, sommige Grietmannen voor Gelderen werden gearresteerd en het platteland werd geplaagt door bendes werkeloze huursoldaten die boerderijen en dorpen plunderden.
Dochter Sybrich is zes jaar later goed getrouwd en ook haar tweede echtgenoot, Epe Stapert uit Wommels, was in goede doen. Na haar dood werd hij zelfs in adelstand verheven door de Bourgondische machthebbers. Wellicht heeft het gezin van Merck de roerige tijden dus goed doorstaan.
De strijd van Murck Sirckz. en de Woltluyden (1515)
Op die dag kwamen de Leeuwarders met ongeveer anderhalf duizend man, burgers en knechten, naar buiten. Toen de Friezen zagen dat ze met zoveel man kwamen, weken ze uit naar Wirduymerbueren en het veld in, en velen vluchtten naar Uniahuys (Uniahuis in Wirdum). Daar staken de Leeuwarders het beste huis en de zaal van Unia in brand.
Ze vielen door de rook over de muren, veroverden de kelder van het huis en doodden 54 Friezen in de kelder en tussen de singelmuur en het huis.
Maar degenen die boven de kelder, op het huis en in de gewelven waren, verdedigden zich zo sterk dat de Leeuwarders het bovenste deel van het huis niet konden veroveren. Tijdens dit gebeuren kwamen Murck Sirck z. en de Woltluyden de Friezen te hulp.
Toen de Leeuwarders dit vernamen, keerden ze terug naar hun stad, en degenen op het gewelf van Uniahuis ontkwamen. Daarna brandden de Leeuwarders het huis van Jw Jwsma in Wyrdum en de molen af. Toen brandden de Geldersen opnieuw het huis van Epo Aelua in Witmaersum af, omdat Epo in Franeker was en samenwerkte met de Saksen.
Dit is een tekst van tijdgenoot Worp van Thabor: Kronijken van Friesland
Zie blz. 132, 137, 138 en 188
Bronnen
Namenlijst Grietmannen en Worp van Thabor
Colmjon, Oork. in 't Register. 2) Stbk. II, bladz. 190, kolom o. Wins., .Kroniek, 420 en 422& en vergelijk: W. v. Thabor, V, 132, 137, 138 en 188 (1515). Hij komt met zijne broeders en zusters voor op de lijst van Saks. gezinde edelen v. 1505, Wins. Kroniek, h. a.; aldaar achteraan op : Schoterland geeft Winsemius zeer foutief het jaar zijner aanstelling als te zijn 1500, of 't is een drukfout; althans de door hem vermelde Schwartzenberg kwam eerst in Nov. 1514 in Friesland. Wins. t. a. pi. 419 en W. v. Th., V, 127 en 130. Zie ook : Archief van Asch van Wijk, II, 171 en 172. — Syrek Myrcksz., die in 1496 leefde, was wellicht zijn vader; W. v. Th., IV, 236. 3) Zie hierna op : Stellingwerf; V. Sm. en Chbk. II, 347 (1517). Wins. Kroniek, bl. 414 en 459 en W. v. Thabor, V, 243. Stbk. op: Lycldama, aant. 2 en 5 en zie ook : 't Wapenboek van Ferwerda, i. v. — •>) Stbk. op : Boorda. 'Zie over 't jaar 1545 bij V. Sm. aldaar vermeld, hiervoor in het Voorwoord. Oork. van Nijhoff, no. 884 en zie hiervoor op : Merck Syrcksz.
Bronnen