Toen en Toen ..
Zoeken Het verhaal van Friesland

In het jaar 1516
Ondanks de wapenstilstand wordt het steeds onrustiger in Friesland. Er zijn schermutselingen over en weer tussen de aanhangers van de Bourgondiƫrs en die van de Hertog van Gelderen.

Enkele schermutselingen in januari 1516

In 1516, tijdens de octaaf van Epifanie (6 januari tot en met 13 januari), werd het blokhuis Weerdenbras bij Groningen verwoesd. Everwijn Graaf van Bentheim betaalde de soldaten die bij het huis gelegerd waren hun soldij en nam het geschut mee.

In dit jaar betaalde heer Floris van IJsselstein de soldaten die in Leeuwarden, Franeker, en Harlingen gelegerd waren, en vertrok vervolgens naar Brabant voor een bijeenkomst die in Mechelen gehouden zou worden. Voordat hij uit Friesland vertrok, beloofde hij aan de heren en steden die Bourgondisch gezworen hadden dat hij binnen twee maanden terug zou komen met vrede in het land, of met zoveel macht dat hij de Geldersen uit Friesland zou verdrijven en zo een einde aan de oorlog zou maken.

Rond de vastentijd namen de Gelderse Friezen een roverschip in beslag dat toebehoorde aan een Schot, geladen met veel goederen.

Op de 22e dag van februari namen de Friezen op de Zuiderzee Hessel Martena, zijn vrouw, en Bottinga, met vele burgers van Franeker, gevangen en brachten hen naar Sneek.

Friesland aanval op stins

De aanval op het huis van Jancke Oenema

Terwijl heer Floris in Brabant was, trokken sommige heren samen met burgers en soldaten uit Leeuwarden en Franeker naar Blije, naar het huis (burcht) van Jancke Oenema, waar Jancke zelf met zijn soldaten aanwezig was. Ze beschoten het huis hevig en vernielden een ijzeren deur. Rickle werd dodelijk getroffen, maar het huis bleef die dag onoverwonnen, omdat de burgers en soldaten 's nachts weer in hun steden moesten zijn.

Nadat het beleg was opgeheven, verliet Jancke het huis en durfde niet terug te keren. Later, op 12 maart, keerden de inwoners van Leeuwarden terug naar Blije, veroverden het huis en staken het in brand.

De aanval op Leeuwarden van o.a. Jancke Oenema een jaar eerder.

Onderhandelingen voor vrede tussen de twee partijen

In deze tijd in maart werkten sommige heren in Leeuwarden, die de Bourgondische partij steunden en dit leek met instemming en kennis van heer Floris, de stadhouder over de Bourgondische steden en Friezen.

Ze werkten aan het samenbrengen van sommige heren die de Gelderse zijde steunden, zodat ze onder een wapenstilstand bijeen konden komen om te onderhandelen over bepaalde artikelen voor vrede, welvaart en eer van de Friese landen en steden. Het doel was een vaste vrede te onderhouden zonder elkaar met leven of goed te schaden, en geen geweld, brandstichting, gevangenneming of moord te laten plaatsvinden onder hen.

Dit omdat de Prins van Spanje en de Hertog van Gelre een overeenkomst hadden gesloten dat de Friese landen in rust zouden blijven tot duidelijk werd verklaard wie de heerschappij over Friesland zou hebben, waarna de Friese bevolking de juiste onderdanigheid zou tonen.

Dit is de essentie van de brief die heer Tyaerdt Burmania en Rienck Camstra, raadsheren van de Prins van Spanje in Friesland, samen met hun vrienden die in deze zaak meewerkten, vanuit Leeuwarden op 19 maart stuurden aan Edo Jongama, Tjerck Walta, Hayo Doeckez, en andere heren, hun vrienden.

Toen de Gelderse regenten en enkele heren en scheepskapiteins, die meer voordeel zagen in oorlog dan in vrede, van deze onderhandelingen hoorden, konden zij deze heilzame pogingen niet accepteren. Ze beweerden dat de onderhandelingen slechts een dekmantel waren om meer kwaad en muiterij te veroorzaken. De Bourgondische heren werden beschuldigd van zwakte en wanhoop, omdat zij dachten dat hun militaire campagne geen vooruitgang zou boeken. Hierdoor werd er geen verdere actie ondernomen.

Grutte Pier kaapt een hulk bij Enkhuizen

Op 27 april nam grote Pier met zijn oorlogsschepen een hulk bij Enkhuizen in beslag, geladen met rogge, hout, en jopenbier, en bracht deze naar Workum.

Het verhaal van Grutte Pier (1515-1520)

Het huis van Jelmera in Ferwerd wordt veroverd

Op 18 mei namen de Bourgondiƫrs het huis van Jelmera in Ferwerd in, versterkten het, en plaatsten er vijftig soldaten om de lokale boeren en het Bildt te beschermen tegen de Gelderse Friezen.

De kroniek van Worp van Thabor

Deze tekst is gebaseerd op het vijfde boek van monnik, kroniekschrijver en tijdgenoot Worp van Thabor. Het boek beslaat de geschiedenis van Friesland van 1499 tot 1523.

Dit is de periode onder het bewind van de Saksische Hertogen en daarna het conflict tussen een groot deel van Friesland, Gelre en de keizer Karel V van Spanje.

Het boek van Worp van Thabor (in modern Nederlands).